Jan van Goyen



Gorcumse schilders in de zeventiende eeuw

In de 17de eeuw

was Gorinchem een bekende handels- en garnizoensplaats, gelegen op het kruispunt van Holland, Gelderland en Brabant. Agrarische producten uit de omgeving werden op de Gorcumse markten verhandeld. Ook als doorvoerroute naar het zuiden, naar Brussel en Parijs en naar het oosten, naar de Duitse staten nam Gorcum een belangrijke plaats in. Bovendien was de Merwede een druk bevaren rivier wat op een schilderij van Jan van Goyen uit 1650 goed te zien is. Evenals in andere steden in de Republiek waar nijverheid en handel tot bloei kwamen, ontwikkelde er zich in Gorcum een cultureel klimaat waaruit grote schilders voortkwamen. Niet alleen werden in Gorcum beroemde schilders geboren die zich uiteindelijk in andere steden hebben gevestigd zoals Abraham Bloemaert, Jan van der Heyden en Cornelis Saftleven, maar schilders zoals Aert van der Neer, Gerard van Kuijl en Jacob van der Ulft, allen in Gorcum geboren, werkten ook lange tijd in hun geboortestad.


Gorcumse kunstenaars

Het is opmerkelijk te constateren dat de Gorcumse kunstenaars schilderijen maakten die pasten in de Europese kunsthistorische ontwikkeling van die tijd zoals het Caravaggisme van Gerard van Kuijl en van Abraham Bloemaert, het Italianisme van Hendrick Verschuring en van Jacob van der Ulft en het Classicisme van Jan van der Heyden.

Om een beter inzicht te krijgen in de Gorcumse schilders en hun schilderijen volgt hieronder een overzicht van de bekendste kunstenaars. Voor de tekst is o.a. gebruik gemaakt van het Schilderslexicon van de Heer P.Groenendijk uit Utrecht.

Bekendste Gorcumse schilders en hun schilderijen

Klik de naam voor meer informatie en grotere beeld.


Abraham Bloemaert:  De aanbidding van de herders Abraham Bloemaert:
De aanbidding van de herders


Abraham Bloemaert
Gorinchem, 24 december 1564
- Utrecht, 13 januari 1651




Govert Camphuijsen
Govert Dircksz Camphuysen:
Vee bij boerderij


De familie Camphuysen
Gorinchem


Nicolaes van Haeften:  Familie
Nicolaes van Haeften:
Familie

Nicolaes van Haeften:
Gorinchem, 1663
- Parijs, 20 februari 1715



Jan van Heyden
Jan van der Heyden:
Stadhuis op de Dam

Jan van der Heyden
Gorinchem, 1637
- Amsterdam, 28 maart 1712



Gerard van Kuijll:  Slimheid gaat boven kracht
Gerard van Kuijl:
Slimheid gaat boven kracht


Gerard van Kuijl
Gorinchem, 30 januari 1603
- Gorinchem, 6 maart 1673



Jan Meerhout
Jan Meerhout:
Gezicht op Schelluinen


Jan Meerhout
Gorinchem, 1627 (?)
- Amsterdam, 27 maart 1677


Albert Neer
Aert van der Neer:
IJsgezicht


Aert van der Neer
Gorinchem, 1603
- Amsterdam, 9 november 1677



Jan Olis:  Portrait van een jonge man  met een baret
Jan Olis:
Portrait van een jonge man
met een baret

Jan Olis
Gorinchem, 1610 (?)
- Heusden, 6 juni 1676  


Cornelis Saftleven
Cornelis Saftleven:
Duet


Cornelis Saftleven
Gorinchem, 1607
- Rotterdam, 14 juni 1681


Ulft
Jacob van der Ulft:
Triomftocht in Italiaanse stad


Jacob van der Ulft
Gorinchem, gedoopt 25.3.1621
- Noordwijk, 1689


Hendrick Verschuring
Hendrick Verschuring:
Een ruiter bij een bedelares


Hendrick Verschuring
Gorinchem, 2 november 1627
- Dordrecht, 26 april 1690



Verstraelen
Anthonie Verstraelen:
IJsgezicht

Anthonie Verstraelen
Gorinchem, 1593/1594
- Amsterdam, 10 april 1641


Wijtmans
Mattheus Wijtmans:
Kinderen op een terras
bij een landhuis

Mattheus Wijtmans

’s Hertogenbosch, 1638
- Utrecht, 1689

 



Overige schilders:

Er zijn enkele schilders die in Gorinchem zijn geboren en daar ook gewerkt hebben, maar die weinig bekendheid genieten zoals Jan Rutgerszoon van Niwael. In Nederlandse musea zijn nauwelijks werken van hem, het Centraal Museum in Utrecht uitgezonderd. Daar is een schilderij aanwezig, olie op paneel dat gesigneerd en gedateerd 1646 is en dat als titel ‘Vanitas’ heeft. Van Niwael is in circa 1595 in Gorinchem geboren en in ongeveer 1674 overleden.

Jan van Dalen werd in ongeveer 1611 in Gorinchem geboren. Naast landschappen schilderde hij met name portretten, stads- en familiewapens en stillevens. Waarschijnlijk heeft Van Dalen van 1643 tot zijn dood in circa 1677 in Gorinchem gewoond. Het is niet bekend of er schilderijen van Van Dalen in Nederlandse musea aanwezig zijn.

In de litteratuur worden nog enige schilders genoemd die in Gorinchem geboren zijn zoals Dirk Govertszoon van Heel en Jan Marienhof, maar van deze schilders zijn weinig schilderijen bekend, zodat wij aan deze schilders vooralsnog geen verdere aandacht schenken. Ook van Johan Haensbergen wordt gezegd dat hij in Gorinchem geboren kan zijn. Verder onderzoek is nodig.